دکتر محمد اسماعیل رضوانی (پدر تاریخ معاصر ایران):
محمد اسماعیل رضوانی از مفاخر تاریخ نگاری عصر حاضر و از پژوهشگران بلند آوازه و نامبردار ایران است. وی به سال ۱۳۰۰ هـ .ش در روستای خراشاد در خانوادهای روحانی چشم به جهان گشود. تحصیلاتش را در شش سالگی با رفتن به مکتبخانهی زادگاهش آغاز کرد. وی در هشت سالگی به مدرسهی طلاب بیرجند رفت. اما پس از اندک زمانی آنجا را ترک گفت و به تحصیل در مدارس رسمی پرداخت. بعد از گرفتن دیپلم (۱۳۲۲ خورشیدی) و استخدام در وزارت فرهنگ، به سمت مدیر دبیرستان دقیقی خراشاد منصوب گردید. پس از گذشت سه سال به بیرجند مراجعت کرد و در دبیرستان شوکتی مشغول خدمت شد. این زمان نیز بیش از سه سال طول نکشید؛ او برای ادامهی تحصیل راهی تهران شد و دورههای لیسانس و فوق لیسانس و دکتری را طی کرد (نقوی، ۱۳۷۲: ۲۵۸-۲۵۹). سرانجام دکتر رضوانی در دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به تدریس در رشتهی تاریخ اشتغال ورزید و به درجهی استادی نایل آمد (بهنیا،۱۳۸۱: ۶۰۵).
خدمات و آثار فرهنگی
از یادگارهای ارزندهی دکتر رضوانی، کتابخانه و مجموعهی غنی روزنامه و مجلات قدیمی اوست. گوشه ای از حیات علمی و فرهنگی او بود. گزیدهای از آثار او عبارتند از:
– رساله ی دکتری تحت عنوان: «علل انقلاب مشروطیت در ایران»؛ – « انقلاب مشروطیت در ایران» – «زمینی که بر روی آن زندگی میکنیم» – «تعلیقات نامهی تنسر به همراهی استاد مجتبی مینوی» – «سفرنامهی ظهیرالدولههمراه مظفرالدین شاه به فرنگستان» – «تاریخ منتظم ناصری»۳ جلد (تصحیح)؛ دکتر رضوانی علاقه مفرطی به خرید و جمع آوری کتب خطی و نشریات دورهی قاجاریه داشت که آنها را به سختی در طول زمان جمع آوری کرده بود. کتابخانهی اختصاصی تاریخ و جغرافیا او مرجع بسیار گرانبها و ارزشمندی برای تمام پژوهشگران از استاد گرفته تا دانشجو بود.
